Diyarbakır’ın bereketli topraklarında filizlenen ve tarihin tozlu sayfalarını yeniden yazan Gre Fılla Kazısı, uluslararası bilim camiasında devrim niteliğinde bir başarıya imza attı. Çin’in Şangay kentinde düzenlenen ve arkeoloji dünyasının "şampiyonlar ligi" olarak kabul edilen 6. Şangay Arkeoloji Forumu (SAF), 2025 yılının en seçkin çalışmalarını ödüllendirdi. Dünya genelinden gelen yüzlerce başvuru arasından sıyrılan Gre Fılla, "Saha Keşfi" kategorisinde yılın en önemli 10 projesinden biri seçilerek kürsüye çıktı. Bu başarı, sadece bölge tarihine değil, aynı zamanda Türkiye’nin arkeolojik zenginliğine de küresel ölçekte bir onay mührü vurmuş oldu.
Kuzey Mezopotamya’nın İlk Yerleşik Avcıları
Ödül kazanan çalışma, "Kuzey Mezopotamya'nın İlk Yerleşik Avcıları: Gre Fılla'dan Sosyal Organizasyon ve Komünal Mimari Üzerine Yeni Kanıtlar" başlığıyla bilim dünyasına sunuldu. Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem’e ışık tutan bu proje, insanlığın avcı-toplayıcılıktan yerleşik hayata geçiş evresindeki karmaşık sosyal yapısını ve ortak kullanım alanlarını belgeleyen sarsıcı bulgular içeriyor. Gre Fılla’da yürütülen kurtarma kazıları, o dönem insanının sadece hayatta kalma mücadelesi vermediğini, aynı zamanda sofistike bir mimari anlayış ve güçlü bir toplumsal hiyerarşi geliştirdiğini tüm dünyaya ispatlamış oldu.
Siverekli Bir Bilim İnsanın Gurur Tablosu
Bu görkemli başarının mutfağında, Siverek’in yetiştirdiği kıymetli arkeolog Dr. Özlem Ekinbaş-Can’ın titiz çalışmaları yer alıyor. Kazı ekibinin aktif bir üyesi olan ve aynı zamanda doktora çalışmasını bu sahadaki veriler üzerine inşa eden Ekinbaş-Can, Siverek’in bir evladı olarak uluslararası arenada Türkiye’yi temsil etmenin gururunu yaşattı. Bir bilim insanının yerel bağlarından kopmadan evrensel bir başarıya imza atması, hem akademik camia hem de memleketi Siverek için büyük bir motivasyon kaynağı oldu. Dr. Ekinbaş-Can ve ekibinin Yukarı Dicle Havzası’nda gerçekleştirdiği bu keşif, Neolitik Dönem araştırmalarında artık yeni bir referans noktası olarak kabul ediliyor.
“Gre Fılla, sadece bir kazı alanı değil; insanlığın ortak hafızasının ilk yapı taşlarını bulduğumuz bir tarih laboratuvarıdır. Bu ödül, Anadolu’nun kadim geçmişinin dünya mirası için ne kadar vazgeçilmez olduğunun en somut kanıtıdır. Bilim yolunda atılan her adım, geleceği aydınlatan bir meşaledir.”
Zorlu ve Şeffaf Bir Değerlendirme Süreci
Şangay Arkeoloji Forumu’nun ödül süreci, bilimsel disiplin ve şeffaflığın zirve noktasını temsil ediyor. Bu yıl programa dünya genelinden tam <b>140 prestijli proje aday gösterildi. Küresel ölçekte tanınan 61 uzman hakem, projeler üzerinde yaklaşık 800 farklı bilimsel değerlendirme yaparak kılı kırk yardı. Bu zorlu maratonun ardından 40 proje kısa listeye kalmayı başarırken, Gre Fılla’nın bu kadar geniş ve nitelikli bir aday havuzundan sıyrılması, projenin bilimsel niteliğinin ve saha verilerinin ne denli yüksek bir değere sahip olduğunu tüm dünyaya gösterdi.
Arkeolojinin Zirvesinde Bir Türk Projesi
Kazanan projelerin belirlendiği son aşamada, SAF Danışma Kurulu’nda görev yapan 68 seçkin üye oy kullandı. Bilimsel kriterlerin ve saha keşiflerinin özgünlüğünün ön planda tutulduğu oylama sonucunda, Gre Fılla 10 şanslı proje arasına ismini altın harflerle yazdırdı. Bu başarı, arkeoloji literatüründe Türkiye’nin bayrağını en üst seviyede dalgalandırdı. Elde edilen bu uluslararası tescil, ülkemizdeki Neolitik Dönem araştırmalarının bilimsel kalitesini ve dünya arkeolojisine sunduğu paha biçilemez katkıyı bir kez daha küresel bir vizyonla kanıtlamış oldu.
Bilim Dünyasında Gre Fılla Etkisi
Uluslararası alanda gelen bu takdir, Gre Fılla yerleşimindeki kazıların sadece birer toprak çıkarma faaliyeti olmadığını, aynı zamanda insanlık tarihinin karanlık noktalarını aydınlatan birer hakikat arayışı olduğunu gösterdi. Projenin elde ettiği Saha Keşfi Ödülü (Field Discovery Award), arkeoloji literatürüne girecek yeni teorilerin kapısını aralarken, Mezopotamya’nın tarih öncesi dönemine dair bildiklerimizi kökten değiştirmeye aday görünüyor. Siverekli Dr. Özlem Ekinbaş-Can ve çalışma arkadaşlarının bu onuru ülkemize kazandırması, bilim yolunda ilerleyen genç araştırmacılar için sönmeyecek bir ilham kaynağı olarak tarihe geçti. Haber Feyzi DONAN
